سطوح برنامه درسی از دیدگاه شوبرت

سطوحبرنامهدرسيازديدگاهشوبرت[1]

به اعتقاد شوبرت ( 2008)  عمده تحقيقات برنامه درسي بر روي برنامه درسي قصد شده انجام شده است اما اين تحقيقات منجر به آشكارساختن تأثيرات پنهان و قدرتمند ساير سطوح برنامه درسي گشته است. وي 8 سطح براي برنامه درسي در نظر مي گيرد كه عبارتند از: برنامه درسي قصد شده[2] ، آموزش داده شده[3] ، تجربه شده[4]، . دربرگرفته شده يا تجسمي[5] ، پنهان، آزمون شده[6]، پوچ يا عقيم و خارج از مدرسه[7].  برنامه درسي قصد شده كه داراي اهداف واضح و مشخص است به منظور شكل دادن به ظرفيتهاست و تمركز اوليه تحقيقات برنامه درسي بوده است. انتقادي كه شوبرت ( 2008 ) به برنامه درسي قصد شده دارد اين است كه، اين برنامه درسي آنچه را كه دستا ندركاران آموزشي، و نمايندگان قدرت حاكم بر جامعه تصميم مي گيرند كه بايستي

شكل دهنده ذهن توده ها باشد، انتقال و ارتقا مي دهد. همانطور كه امروزه كماكان برنامه ريزي درسي به طور سنتي توسط دولت يا سازمان هاي وابسته به آن انجام مي گردد (شوبرت، 2008 ، ص 408).

برنامه درسي آموزش داده اغلب از برنامه درسي قصد شده متفاوت است. زماني كه گودلد، كلاين و همكارانشان در سال 1970 به پشت كلاس هاي درس نگريستند، دريافتند كه روش هايي كه معلمان سر كلاس درس مي دادند نسبت به بسته هاي تهيه شده و قصد شده از قبل ناهماهنگ بود. تحقيقات نشان داد كه چنين ناهماهنگي هايي مي تواند به دليل عدم فهم كامل معلمان از برنامه قصد شده يا ناهماهنگي خلاقانه آنان باشد. برنامه درسي آموزش داده شده زماني آشكار مي شودكه معلمان حرف هاي خود را با ديگران در ميان بگذارند (كانلي[8]، 2008 ، ص 407 ).  برنامه درسي تجربه شده، همانطور كه ديوئي، بر تجربه تأكيد دارد، بر آنچه كه يادگيرندگان در سر كلاس درس تجربه مي كنند تعريف مي شود. كازول[9] و كمپل[10] در سال 1935 برنامه درسي را به عنوان همه ی آنچه كه يادگيرندگان تحت راهنمايي معلمان تجربه ميكنند تعريف ميكنند. برنامه درسي تجربه شده، توجه را به تفكرات، معاني و احساسات يادگيرندگان همان طور كه آنان با برنامه درسي مواجه مي شوند، جلب مي كند. مواردي از يادگيري را كه به عنوان برنامه درسي دربرگرفته شده يا تجسمي، پديدار مي شوند، زيبايي شناختي گردآوري شده از انواع مختلف دانش ها در فهم

متون روزمره است به عبارت ديگر توجه به زيبايي شناختي در اينجا مطرح ميگردد (شوبرت، 2008 ، ص 409). برنامه درسي پنهان، چيزيا ست كه از ابعاد مختلف زندگي از قبيل نژاد، طبقه اجتماعي، جنسيت، فرهنگ، قوميت، زبان، توانايي، مذهب يا عقيده، مكان، و تكنولوژي، آموخته مي شود. برنامه درسي آزمون شده، چيزي است كه مورد آزمون قرار مي گيرد. در واقع آزمون افراد را از نظر سطح موفقيت طبقه بندي مي كند. برخي محققان اين ماشين طبقه بندي كننده جامعه را مورد انتقاد قرار مي دهند. آزمون، دانش رسمي، بايدهاي استانداردشده، و تعارضات را اندازه مي گيرد. در نظر گرفتن برنامه درسي در آزمون ها و استانداردهاي ايالتي، باعث مي شود موضوعاتي كه در آزمون ها نيامدهاند به نظر غير ضروري برسند كه باعث مي شود نياز به تحقيق پيرامون ضروري بودن يا ضروري نبودن آن احساس شود، اين موضوعات ممكن است هماني باشد كه آيزنر ( 1994 ) از آن به عنوان برنامه درسي عقيم ياد مي كند. واژه برنامه درسي عقيم اشاره به موضوعاتي دارد كه دست كم گرفته شده يا به دليل در اولويت نبودن و كمبود بودجه حذف شده اند. موضوعاتي مانند هنر، فلسفه، روان شناسي، تعهد، همدلي، وقف كردن خود، روحانيت، مهرباني، و يادگيري مادامالعمر مفاهيم با ارزشي هستند كه توسط آزمون هاي پيشرفت تحصيلي اندازه گيري نمي شوند. برنامه هاي درسي پنهان، عقيم و آزمون شده، همه نياز به زمينه براي اجرا و تحقيق دارند كه معمولاً در خود مدرسه يا موسسه آموزشي رخ ميدهد. اين زمينه ها شامل زمينه هاي فرهنگي، تاريخي، جغرافيايي، اجتماعي و غيره است. برنامه درسي خارج از مدرسه، بيرون از مدرسه رخ مي دهد و موجبات يادگيري مواردي غير از آنچه در مدرسه رخ داده است را فراهم مي كند. اين برنامه درسي معمولاً در فرايندهاي زندگي رخ مي دهد و شامل مواردي است از قبيل برقراري ارتباط، عشق ورزيدن، تصميم گيري، والد بودن، خلق كردن و ارزش گذاري كردن. رويكرد ديگري كه به اين حيطه وسيع تر برنامه درسي توجه دارد، بر برنامه درسي منازل، خانواده ها، گروه هاي همگنان، رسانه هاي جمعي و سازمان هاي غير از مدرسه تمركز مي كند (شوبرت،

2008 ، ص 410).

منابع:

مهرمحمدي، محمود.(1387).  غفلت زدایي از ابعاد و مؤلفه هاي برنامه درسي ناگفته (مغفول). سخنراني ارائه شده در دوّمين نشست ماهيانه انجمن مطالعات برنامه درسي ايران.

سيلور، جي گالن؛ الكساندر، ويليام ام. و لوئيس، آرتور.جي. ( 1380 ). برنامه ريزي درسي براي تدريس و يادگيري بهتر. ترجمه غلامرضا خوين ژاد. تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت).

برای عضویت در کانال تلگرام و دریافت مطالب جالب به لینک زیر مراجعه فرمائید.

کانال تلگرام